- Op 16 januari kiest het Duitse CDU een nieuwe partijvoorzitter via een digitale verkiezing. Drie mannen hebben zich kandidaat gesteld: Armin Laschet, Friedrich Merz en Norbert Röttgen.
- Meest kansrijk lijkt Laschet, de minister-president van de deelstaat Noordrijn-Westfalen. Maar ook oud-politicus Merz zal voor de derde keer proberen om CDU-voorzitter te worden.
- De winnaar maakt grote kans om lijsttrekker te zijn bij de landelijke verkiezingen van 26 september. Bondskanselier Angela Merkel stelt zich daarvoor na vier termijnen niet meer kandidaat.
- Maar de nieuwe CDU-voorzitter is niet automatisch ook kanselierskandidaat. De jonge minister van Volksgezondheid Jens Spahn geldt als een outsider, net als de Beierse minister-president Markus Söder.
Al bijna een jaar lang heerst er binnen het CDU onzekerheid over wie de partij gaat leiden. De Duitse christendemocraten zouden aanvankelijk in april 2020 op het partijcongres een nieuwe voorzitter kiezen, maar de coronacrisis gooide die planning overhoop.
Het machtsvacuüm is ontstaan in februari vorig jaar, toen de beoogd opvolger van bondskanselier Angela Merkel de handdoek in de ring gooide. Annegret Kramp-Karrenbauer lag als CDU-voorzitter al maanden onder vuur. Een rel rond samenwerking met de radicaal-rechtse partij Alternative für Deutschland (AfD) in de deelstaat Thüringen was voor haar de druppel.
Sindsdien staan drie mannen te trappelen om het stokje van haar over te nemen. Ze vallen vooral op door wat ze gemeen hebben: jurist, katholiek, de vijftig gepasseerd, vader van drie kinderen en afkomstig uit de deelstaat Noordrijn-Westfalen. Ook zijn ze pro-Europa en sluiten ze samenwerking met de AfD, al tijden een splijtzwam binnen de partij, uit.
Op 16 januari zullen de 400.000 CDU-leden tijdens een digitaal congres dan eindelijk stemmen over wie de partij zal aanvoeren. De winnaar maakt grote kans om de landelijke verkiezingen op 26 september in te gaan als kanselierskandidaat.
Maar vanzelfsprekend is dat niet. Er zijn outsiders die zich nog in de strijd kunnen mengen om Merkel na zestien jaar op te volgen als bondskanselier.
We nemen de kanshebbers door om leider te worden van het machtigste land in Europa, de vierde economie ter wereld en de belangrijkste handelspartner van Nederland. Met om te beginnen de drie kandidaten voor het CDU-voorzitterschap.
1. Friedrich Merz (65), oud-fractievoorzitter van de CDU/CSU in de Bondsdag
Friedrich Merz is een zwaargewicht binnen de CDU en is populair bij de conservatieve vleugel van de partij. De oud-advocaat was van 2000 tot 2002 oppositieleider in de Bondsdag, het Duitse parlement.
Merz hoopte daardoor het voorzitterschap van de CDU en de positie als bondskanselierskandidaat in handen te krijgen, maar daar stak partijvoorzitter Angela Merkel een stokje voor. Zij schoof Merz in 2002 aan de kant als fractievoorzitter en trok alle macht binnen de CDU naar zich toe.
Voor Merz restte slechts de functie van vicepartijleider. In 2009 trok hij zich volledig terug uit de politiek.
Toen Merkel in 2018 aankondigde zich niet opnieuw verkiesbaar te stellen, was Merz weer back in the game voor het voorzitterschap. Helaas viste de 65-jarige politicus opnieuw achter het net en kwam de toenmalige Merkel-favoriet Kramp-Karrenbauer als winnares uit de bus.
Merz waagt nu een derde poging. In februari 2020 maakte hij bekend zijn bijbaan bij vermogensbeheerder Blackrock op te zeggen.
Dat Merkel en Merz niet door een deur kunnen, is geen geheim. Hij wordt gezien als een van haar grootste criticasters. De vraag rijst dan ook of de oud-advocaat, die inmiddels al meer dan tien jaar niet meer actief is in de politiek, alleen een gooi doet naar het leiderschap om Merkel een trap na te geven.
Volgens de jongste peiling is Merz met 29 procent van de stemmen favoriet voor de hoogste CDU-post, al is zijn voorsprong de afgelopen maanden aanzienlijk geslonken. Groot nadeel is dat hij van de drie kandidaten het slechtst scoort bij een belangrijke groep kiezers: vrouwen.
2. Armin Laschet (59), minister-president van de deelstaat Noordrijn-Westfalen
Sinds 2017 staat Laschet aan het hoofd van de grootste deelstaat van Duitsland, Noordrijn-Westfalen. De politicus begon ooit als journalist, maar maakte na zo’n tien jaar de overstap naar de politiek, waar hij zich in eerste instantie vooral met Europa bezighield.
Laschet staat bekend als een gematigde, groene liberaal, maar vooral ook als een trouwe bondgenoot van Merkel. Hij steunde haar in 2015 in haar keuze de grenzen te openen voor asielzoekers, een besluit dat haar destijds veel kritiek opleverde.
Laschet is niet meteen de man die de conservatieve vleugel van de CDU graag aan de top van de partij zou willen zien, maar hij zou best eens de gematigde centrist kunnen zijn die de zwaar gehavende christendemocraten weer bijeen kan brengen. In de jongste peiling staat Laschet op een kwart van de stemmen, vlak achter Merz.
Zijn gebrekkige aanpak van de coronacrisis speelt hem echter parten. Daardoor heeft zijn populariteit een knauw gekregen.
3. Norbert Röttgen (55), oud-minister van Milieu
De eerste persoon die zich kandideerde en tevens de meest verrassende. Röttgen staat bekend als vriendelijk en welbespraakt, maar leek in eerste instantie een outsider voor het CDU-voorzitterschap. Na enkele misstappen van Merz en Laschet scoort hij toch goed in de peilingen. Een kwart van de CDU-leden steunt hem.
Röttgen was van 2009 tot en met 2012 minister van Klimaatzaken, maar moest van Merkel zijn functie neerleggen nadat hij als CDU-lijsttrekker een flinke verkiezingsnederlaag leed in Noordrijn-Westfalen.
Pluspunt is zijn ervaring met buitenlandbeleid. Röttgen is momenteel voorzitter van de Bondsdagcommissie Buitenlandse Zaken.
De outsiders
De CDU beslist niet alleen wie er in september de lijst aanvoert, maar doet dat in overleg met de CSU. Dat is de zusterpartij van de CDU die alleen in de Zuid-Duitse deelstaat Beieren actief is. Op landelijk niveau trekken beide partijen gezamenlijk op.
Ergens in de komende maanden bepalen de christendemocraten wie er namens CDU/CSU de kar gaat trekken. Dan komen er twee andere namen om de hoek kijken die beiden hoog scoren in de peilingen.
4. Markus Söder (54), minister-president van de deelstaat Beieren
Markus Söder is minister-president van Beieren en is dus geen CDU, maar CSU-politicus. De 54-jarige jurist en oud-journalist geldt als zeer invloedrijk binnen de christendemocraten. Hij heeft tot nu toe geen ambitie uitgesproken om Merkel op te volgen en officieel mag dit ook niet. In de partijregels staat dat de minister-president van Beieren nooit partijvoorzitter, en dus geen bondskanselier kan worden.
Slechts twee keer is er een uitzondering op deze regel gemaakt en zijn er toch CSU-kandidaten voorgedragen door de alliantie CDU/CSU: Franz-Josef Strauß verloor de landelijke verkiezingen van Helmut Schmidt (SPD) en Edmund Stoiber van Gerhard Schröder (SPD). Geen goed voorteken dus.
Toch is Söder een interessante kandidaat. Hij is erin geslaagd de CSU, die het na de Beierse verkiezingen zwaar te verduren had, te stabiliseren. Söder neemt publiekelijk afstand van de radicaal-rechtse partij AfD en streeft naar een klimaatbeleid dat kiezers moet terugwinnen van de Groenen, een partij die in Beieren de afgelopen jaren flink is gegroeid. Een coalitie met de Groenen is wat hem betreft mogelijk.
In bondskanselier-peilingen scoort Söder steevast goed, maar hij houdt zich voorlopig op de vlakte. De komende maanden zijn er verkiezingen in vier deelstaten. Als de CDU die verliest, moet de nieuwe voorzitter meteen een klap incasseren. Dan kan Söder als reddende engel en nieuwe nummer één de CDU/CSU richting de verkiezingen leiden.
5. Jens Spahn (40), minister van Volksgezondheid
Jens Spahn is pas 40 en heeft toch al zo’n 18 jaar ervaring in de Duitse politiek. Op zijn 22ste mocht de politicus voor het eerst plaatsnemen in de Bondsdag. Hij was toen de jongst verkozen politicus in Duitsland ooit.
Zijn goede trackrecord legt hem tot nu toe vooral windeieren. Net als Merz was Spahn er in 2018 als de kippen bij toen Merkel aankondigde zich niet opnieuw verkiesbaar te stellen. Maar de politicus overleefde niet eens de eerste ronde in de strijd om het CDU-voorzitterschap.
Toch geniet hij een goede reputatie als minister van Volksgezondheid. Sinds de coronacrisis is hij bovendien een van de zichtbaarste politici en doet hij het goed in de peilingen.
Spahn is daarentegen kritisch over Merkel, onder andere over haar uitspraken over de economische crisis in 2000 en haar keuzes rondom asielbeleid. Daarmee heeft de homoseksuele en katholieke Spahn de reputatie van een strenge conservatief verworven, een die zich uitstrekt tot buiten de grenzen van de Bondsrepubliek. Persbureau Bloomberg noemde Spahn in een artikel ooit “de duistere prins”.
Spahn heeft zijn steun uitgesproken voor Laschet in de strijd om het CDU-voorzitterschap. Hij lijkt in eerste instantie dus geen kandidaat om Merkel op te volgen. Maar als Laschet een slechte start kent als partijleider, dan kan de populaire Spahn alsnog boven komen drijven als kanselierskandidaat.
Lees meer over Duitsland:
- Werknemers van IKEA Duitsland vrezen voor hun baan: ‘Voor de zoons van oprichter Ingvar Kamprad telt alleen winst, winst, winst’
- Volkswagen jaagt op de mol die een van de grootste afluisterschandalen ooit in Duitsland onthulde
- 39 jaar, op Instagram en fel tegen plastic: dit is de jonge CEO van de Duitse softwarereus SAP